ปลดแอกคืออะไร ทำไมต้องปลดแอก?
วันที่ 26 ส.ค. 2563 เวลา 20:22 น.
คำนี้มีความหมายอย่างไร เริ่มใช้เมื่อไหร่ และมันยังสำคัญอยู่อีกหรือไม่กับขบวนการต่างๆ นานาที่เกิดขึ้นในไทยตอนนี้
ในตอนนี้คำว่า "ปลดแอก" เข้าหูบ่อยครั้งเพราะการเคลื่อนไหวของขบวนการต่างๆ ที่ใช้คำคำนี้มาใส่ไว้ในชื่อขบวนการเช่น "คณะประชาชนปลดแอก" และ "เยาวชนปลดแอก"
แต่ว่าปลดแอกคืออะไร ทำไมต้องปลดแอก?
"แอก" คืออุปกรณ์อย่างหนึ่งเอาไว้วางพาดที่คอวัวหรือควายเพื่อ "เทียม" หรือโยงวัวควายกับไถสำหรับไถนาหรือเทียมเข้ากับเกวียน
วัวควายที่ถูกเทียมด้วยแอกต้องทำงานหนักภายใต้แรงกดดันจากมนุษย์ แม้ว่าพวกมันจะเหนื่อยล้าแค่ไหนก็ไม่สามารถปลดแอกตัวเองจากการถูกใช้แรงงานได้
คำว่า "ปลดแอก" จึงถูกคนบางกลุ่มนำมาใช้เปรียบเทียบผู้คนที่ถูกกดขี่และรีดเค้นจากบางคนบางกลุ่ม เหมือนกับที่ในปัจจุบันมีการพูดถึงกันมากว่าสังคมไทยถูกกดทับจากผู้มีอำนาจ แต่ไม่มีใครชี้ว่ากดทับแบบไหน
การที่จะตอบคำถามว่าผู้ถูกสวมแอกถูกกดขี่ (หรือกดทับ) แบบไหน จะต้องเข้าใจก่อนว่าคำว่า "ปลดแอก" ถูกนำมาใช้โดยขบวนการการเมืองฝ่ายซ้าย คือพวกมาร์กซิสต์หรือคอมมิวนิสต์
ฝ่ายซ้ายมีวิธีอธิบายว่าประชาชนคนเดินดินถูก "สวมแอก" โดยผู้มีอำนาจทางการเมืองและผู้มีทุน/เงินอยู่ในมือ แต่ประชาชนไม่รู้ตัวว่าพวกเขาถูกสวมแอกเอาไว้ขูดรีดโดยผู้มีอำนาจ ดังนั้นพวกเขาจึงต้องมีการจัดตั้งทางการเมืองเพื่อ "ปลดแอก" พวกเขา
ทฤษฎีที่อธิบายว่าคนธรรมดาสามัญถูกผู้มีอำนาจกดขี่ขูดรีด (หรือสวมแอก) แบบไหนนั้น มีอธิบายไว้ในหนังสือของคาร์ล มาร์กซ์ ว่าด้วยหลักการ Exploitation of labour (การขูดรีดแรงงาน) ซึ่งมีความซับซ้อนมากพราะเป็นทฤษฎีทางเศรษฐศาสตร์
คร่าวๆ ก็คือ การขูดรีดแรงงานก็คือการที่คนมีอำนาจการเมืองและอำนาจการเงิน ใช้โครงสร้างอำนาจในการขูดรีดผลประโยชน์จากคนทำงานไปมากกว่าที่มอบค่าตอบแทนให้กับแรงงาน เช่น นายทุนให้ค่าแรงคนละ 100 บาท แต่สินค้าที่แรงงานผลิตมีมูลค่าถึง 500 บาท หักต้นทุนไป 100 บาทแล้ว นายทุนกินส่วนต่างที่เหลือไปอย่างไม่เป็นธรรมกับที่แรงงานใช้แรงไป
หรือตัวอย่างเช่น เจ้าของที่ดินหลายร้อยไร่ ปล่อยที่ดินให้ชาวนาเช่าโดยเก็บค่าเช่าไร่ละ 100 โดยที่ผลผลิตต่อไร่ได้แค่ 150 ชาวนาแทบไม่เหลือกิน ความไม่สมมาตรที่เห็นคือ มีคนคนหนึ่งมีที่ดินมากเกินไปแล้วกินส่วนต่างจากการถือที่ดินให้ชาวนาเช่า พวกฝ่ายซ้ายมองว่าผู้ทำการผลิตต่างหากควรเป็นเจ้าของที่ดินด้วยตัวเอง
สำหรับฝ่ายซ้ายนั้นเวลาเรียกพวกนายทุนและเจ้าที่ดินจะมีศัพท์แสงเฉพาะเรียว่า "กฎุมภี" คือคนรวยทั่วๆ ไป
ด้วยแนวคิดแบบนี้ พวกฝ่ายซ้ายในไทยจึงคิดคำว่าปลดแอกขึ้นมา คาดว่าได้รับอิทธิพลมาจากศัพท์แสงฝ่ายซ้ายของคอมมิวนิสต์จีนที่มีคำลักษณะเดียวกันและความหมายใกล้ๆ กันคือคำว่า "เจี่ยฟ่าง" แปลว่าปลดปล่อย
เช่น กองทัพปลดปล่อยประชาชนจีน (PLA) มีชื่อในภาษาจีนว่า "จงกั๋ว (ประเทศจีน) เหรินหมิน (ประชาชน) เจี่ยฟ่าง (ปลดปล่อย) จวิน (กองทัพ)"
สงครามกลางเมืองจีนระหว่างพรรคคอมมิวนิสต์กับรัฐบาลก๊กมินตั๋ง ฝ่ายก๊กมินตั๋ง (หรือไต้หวัน) เรียกว่า "การระดมพลปราบความวุ่นวาย" ซึ่งหมายถึงการปราบคอมมิวนิสต์ แต่จีนแผ่นดินใหญ่เรียกว่า "สงครามปลดปล่อย" (เจี่ยฟ่าง จ้านเจิง)
กองทัพคอมมิวนิสต์คิดว่าตัวเองมีภารกิจปลดปล่อยประชาชนจากการขูดรีดของรัฐบาลเผด็จการที่เข้าข้างนายทุน ปลดปล่อยชาวนาชาวไร่จากพวกเจ้าที่ดิน ปลดปล่อยคนสามัญจากระบบศักดินา เช่น การเข้าไป "ปลดปล่อยทิเบต" ของกองทัพจีนเป็นการทำลายระบอบศักดินาของทิเบตลง แต่ภายนอกจีนมองว่ามันคือการรุกรานด้วยกำลังทหาร
เช่นเดียวกับการปลดปล่อยของฝ่ายคอมมิวนิสต์ไม่ได้นำมาสู่อิสรภาพ มันนำไปสู่เผด็จการรูปแบบใหม่ คือเผด็จการโดยชนชั้นแรงงาน และชนชั้นแรงงานก็ถูกบงการโดยเผด็จการพรรคคอมมิวนิสต์ พูดง่ายๆ คือถึงจะปลดปล่อยแล้วสังคมก็ไม่เท่ากันอยู่ดี
เมื่อคำว่า "ปลดปล่อย" เดินทางจากพรรคคอมมิวนิสต์จีนมาถึงพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยก็กลายเป็นคำว่า "ปลดแอก" ซึ่งเข้ากันดีกับสังคมเกษตรของไทยที่มีการใช้วัวใช้ควายเทียมแอกไถนา จึงสามารถสร้างวาทกรรมการกดขี่ขูดรีดให้คนไทยเห็นภาพได้ชัดเจนขึ้น เหมือนกับเพลง "คนกับควาย" ของวงคาราวาน (ซึ่งเคยได้รับอิทธิพลฝ่ายซ้าย) ที่อธิบายแนวคิดการขูดรีดแบบมาร์กซิสต์ด้วยบทเพลงว่า และ "ความเป็นคนสลายลงไปพลัน/กฎุมภีกินแรงแบ่งชนชั้น/ชนชั้นชาวนาจึงต่ำลง"
ดังนั้นชื่อกองทัพปลดปล่อยประชาชนจีนในสมัยก่อนจึงเรียกกันในไทยว่า "กองทัพปลดแอกประชาชนจีน" และกองทัพปลดแอกประชาชนจีนในเวอร์ชั่นไทยก็คือ "กองทัพปลดแอกประชาชนไทย" (ทปท.) ภายใต้การบัญชาของพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย มีภารกิจ "ทำสงครามปลดแอก" คนไทยจากการกดขี่ของศักดินาและนายทุน บางครั้งเรียกว่า "สงครามประชาชน"
อย่างที่เราทราบว่าสงครามปลดแอกไม่ประสบความสำเร็จ ผู้เคลื่อนไหวต่างออกจากป่าเข้าสู่เมืองเริ่มตั้งแต่ 40 ปีก่อน กระนั้นก็ตามแนวคิดนิยมซ้ายก็ยังอบอวลในเมืองไทยไม่หายไปไหน
แต่ผู้เขียนไม่คิดว่าขบวนการปลดแอกต่างๆ ในเมืองไทยในเวลานี้จะมีแนวคิดจะล้มล้างการขูดรีดแรงงานตามแนวคิดของคาร์ล มาร์กซ์ จากที่ได้ยินมาขบวนการปลดแอกส่วนใหญ่ใช้คำว่าปลดแอกเพื่อโจมตีผู้มีอำนาจในบ้านเมืองว่ากดขี่พวกเขา แต่กดขี่อย่างไรนั้นไม่มีใครอธิบายอย่างเป็นระบบเหมือนลัทธิมาร์กซ์
ขบวนการปลดแอกบ้านเราตอนนี้จึงเป็นแค่การขอยืมคำศัพท์ของพวกฝ่ายซ้ายในยุคสงครามเย็นเอามาใช้ โดยอาจคิดว่าเป็นคำที่ทรงพลัง
แต่เนื้อแท้แล้วมันยังขาดพลังที่จะเปลี่ยนสังคมเพราะขาดแนวคิดเบื้องหลังที่เป็นระบบ เราได้ยินแต่คำว่า "โครงสร้างที่กดทับ" แต่มันกดทับอย่างไร กดทับแบบมาร์กซิสต์หรือกดทับแบบไทยๆ?
และความสับสนของขบวนการปลดแอกยุคใหม่ยังถูกกดทับด้วยแรงปรารถนาของบางกลุ่มที่จะโค่นล้มผู้มีอำนาจผู้เป็นฝ่ายตรงข้ามทางการเมือง เพื่อเปิดทางให้อีกฝ่ายทางการเมืองได้มีโอกาสได้เข้ามาบริหารประเทศบ้าง
บทความโดย กรกิจ ดิษฐาน
Photo by Lillian SUWANRUMPHA / Lillian SUWANRUMPHA / AFP
August 26, 2020 at 08:26PM
https://ift.tt/2CZar4n
ปลดแอกคืออะไร ทำไมต้องปลดแอก? - โพสต์ทูเดย์ รอบโลก - โพสต์ทูเดย์
https://ift.tt/2WNXmBW
Home To Blog
No comments:
Post a Comment